Kolejna 23 wycieczka w tym sezonie i pierwsza w miesiącu wrześniu nasuwa melancholijną myśl. Zbliżamy się pomału do początku prawdziwej jesieni i nasz sezon rowerowy wkracza w końcową, jesienna fazę.
Skończyły się sierpniowe upalne dni, poranki stają się coraz chłodniejsze a pogoda coraz bardziej kapryśna.
Mimo chłodnego i wietrznego poranka tej niedzieli na zbiórce przed dworcem PKP stawiło się 13-tu rowerzystów, pragnących przeżyć kolejną rowerową przygodę. Kolejnych 6-ciu kolegów już o godzinę wcześniej wystartowało do Malborka na kółkach, nie dając zarobić PKP. Dotarli do Malborka pokonując dodatkowe kilometry, walcząc po drodze z silnym przeciwnym wiatrem.

W Malborku połączone siły z Waldkiem na czele ( autorem dzisiejszej wycieczki) wyruszyły na trasę w kierunku Waplewa Wielkiego. Trasa przebiegała przez malownicze tereny, a grupa mimo silnego bocznego wiatru utrzymywała dość duże tempo jazdy.
Poza przyjemnością samej jazdy można było zaobserwować symptomy zbliżającej się jesieni. Na polach i łąkach nie ma już bocianów a przedzimowe prace polne wydają się już zakończone. W słońcu przysłanianym od czasu do czasu chmurkami, pagórkowaty krajobraz po obu stronach drogi prezentował się bardzo atrakcyjnie.
Pierwszy przystanek w Starym Targu przy sklepiku, tuż obok okazałego kościoła , wykorzystaliśmy głównie na degustację lodów.
Kolejny przystanek na trasie to pałac w Waplewie Wielkim, główny cel naszej wycieczki. Tutaj mogliśmy zobaczyć i wysłuchać opowieści pana Macieja Kraińskiego, kierownika Muzeum Tradycji Szlacheckiej, o historii pałacu i dziejach jego właścicieli, głównie rodziny Sierakowskich.

Pałac w Waplewie Wielkim jest jednym z najcenniejszych zabytków polskiej kultury ziemiańskiej w północnej Polsce.
Waplewo Wielkie leży w województwie pomorskim, 20 km na południowy-wschód od Malborka. Wieś w XIV i XV wieku należała do Zakonu Krzyżackiego. Pod koniec XV wieku przechodzi w posiadanie rodu Rabe. W XVI wieku, Jan Rogala hr. Biberstein Zawadzki, spokrewniony po kądzieli z Wazamii zbudował tu parterowy dwór, a po nim, w spadku przejął majątek ród Sierakowskich. Dwór został zbudowany na planie prostokąta, do którego dłuższego boku od strony wschodniej dostawiono dwa skrzydła. W XIX wieku dwór został dwukrotnie rozbudowany stając się pałacem, a dookoła niego powstało założenie parkowe częściowo w francuskim, częściowo angielskim. Tylna część budynku po przebudowie neoklasycznej jest piętrowa. Boczną elewację wieńczy kartusz z herbem Ogończyk Sierakowskich.
Sierakowscy słynęli ze swoich kolekcjonerskich zamiłowań, w tym również botanicznych. Były tam wspaniałe zbiory dzieł sztuki, biblioteka i archiwum. Pałac waplewski w rękach Sierakowskich był centrum kultury polskiej na ziemiach Prus Wschodnich. U Sierakowskich z wizytą przebywali między innymi: Fryderyk Chopin w 1827 r. Józef Ignacy Kraszewski w 1867 r., Oskar Kolberg w 1875 r., Jan Matejko w 1877 r., Elwiro Andriolli w 1890 oraz wielu innych znakomitych gości.
Ostatnim właścicielem dóbr waplewskich do 1939 roku był Stanisław Sierakowski (zamordowany przez Niemców w Rypinie, wraz z żoną Heleną z Lubomirskich) oraz Kazimierz i Zbigniew Donimirscy. Wspaniałe zbiory dzieł sztuki zostały rozkradzione, najpierw przez Niemców, potem przez Rosjan, a resztę wynieśli rabusie po 1945 roku.
Po wojnie w ogołoconym pałacu mieścił się Państwowy Ośrodek Hodowli Zarodowej, po upadku którego, prawo własności zostało przyznane wnuczce ostatniego właściciela Izabeli Sierakowskiej - Tomaszewskiej. W końcu 2006 roku zrzekła się ona praw do pałacu pod warunkiem przekazania go Muzeum Narodowemu w Gdańsku, celem utworzenia Muzeum Tradycji Szlacheckiej. W końcu 2006 roku formalnie powstał Oddział Muzeum Narodowego w Gdańsku pod nazwą - Muzeum Tradycji Szacheckiej - Pomorski Ośrodek Kontaktów z Polonią w Waplewie Wielkim.
Pałac wymaga gruntownego remontu, choć jego stan obecny pozwala na bieżące wykorzystywanie dla celów kulturalnych na terenie powiatu sztumskiego. Można tam przenocować i organizować imprezy. Pałac leży w dużym parku z XVIII i XIX wieku, z bardzo ciekawymi okazami drzew i altaną chińską.
Nieopodal stoi kaplica rodowa zbudowana w 1873 roku dla Adama Sierakowskiego. Nad wejściem do niej widnieją herby: Ogończyk Alfonsa Sierakowskiego i Syrokomla (odm.) jego żony Marii z Sołtanów. Wewnątrz są wspaniałe epitafia Sierakowskich.

Potrzebny jest duży wysiłek, by w tym miejscu powstał znowu ważny ośrodek polskiej kultury i narodowego dziedzictwa. Trzeba wyremontować pałac i uratować park. Trzeba wyposażyć pałac w meble, obrazy i niezbędne do funkcjonowania pensjonatu sprzęty. Trzeba zgromadzić bibliotekę, a w niej dokumentację siedzib szlacheckich. Ale pałac ze wszech miar jest tego wart!

Po zwiedzeniu pałacu wpisaliśmy się do Księgi Pamiątkowej i dorzuciliśmy nasze skromne cegiełki do dużej skarbonki z przeznaczeniem na odbudowę pałacu. Następnie pojechaliśmy w głąb parku, gdzie przy zabytkowej chińskiej pagodzie zrobiliśmy sobie dłuższą przerwę na odpoczynek i posiłek. Była również okazja na łyczek szampana z okazji ceremonii nadawania imienia nowemu rowerkowi Andrzeja P.

Przed wyjazdem z Waplewa, dzięki uprzejmości miejscowego księdza zwiedziliśmy jeszcze rodową kapliczkę Sierakowskich, która przetrwała prawie w nienaruszonym stanie od czasów bytności jej właścicieli. Kapliczka , pełniąca dzisiaj role miejscowego kościółka, zawiera wiele cennych pamiątek. W piwnicy znajduję się grobowiec rodziny Sierakowskich.

Powrót do Elbląga to szybka jazda z wiatrem, po znanych nam już z wcześniejszych wycieczek trasach. Był moment, że wiatr nasilił się prawie do huraganu a niebo zakryły groźne chmury i zaczęło padać. Na szczęście trwało to krótko, pojawiło się znowu słońce, wiatr nieco osłabł i znowu zrobiło się pięknie.

Podziękowania dla Waldka za pomysł tej trasy z możliwością zwiedzenia pałacu w Waplewie Wielkim. Wśród wielu pozostałości pałacowych zwiedzanych podczas naszych wycieczek ten to prawdziwa perełka, z możliwościami dalszej odbudowy.

Relację przygotował Komendant